Pengekosan Berdasarkan Aktiviti: Langkah
Kehadapan Untuk Mengekalkan Daya Saing Syarikat-Syarikat Malaysia.
Pertumbuhan ekonomi Malaysia
bagi dekad yang lalu tidak boleh dipisahkan dengan pertumbuhan sektor
pembuatan. Sebagai tulang belakang ekonomi Malaysia, sektor ini menwujudkan
lebih 853.700 pekerjaan (2006-2010), berbanding dengan lain-lain sektor
(perdagangan, hotel dan restoran yang semuanya hanya menyediakan 810.400
pekerjaan) seperti yang dilaporkan dalam Rancangan Malaysia ke 9 [1]. Walau
bagaimanapun, kebanyakan syarikat-syarikat pembuatan kini sedang menghadapi
cabaran yang lebih hebat untuk mengekalkan daya saing mereka. Bagi menyahut
cabaran ini, mereka telah memulakan pelbagai inisiatif penambahbaikan proses
seperti program TQM, pembuatan Lean,
JIT, CIM, MRPII dan lain-lain. Namun, satu aspek yang mampu dikaitkan secara
langsung kepada keuntungan syarikat, iaitu kos, mungkin telah menjadi faktor
yang paling penting untuk kelangsungan perniagaan dalam jangka panjang, belum berjaya
ditangani. Isu ini jelas ditonjolkan dalam “Relevance
Lost: The Rise and Fall of Management Accounting”oleh Profesor Robert
Kaplan dari Harvard Business School, Amerika Syarikat. Beliau dengan jelas
menyatakan masalah yang dihadapi oleh kebanyakan syarikat-syarikat pengilangan
termasuk yang berada di Malaysia [2],
“Today’s management accounting information, driven by the procedure and
cycle of organization’s financial reporting system, is too late, too aggregate
and too distorted to be relevant for managers’ planning and control decision”
Oleh itu, adalah penting bagi
syarikat-syarikat pembuatan tempatan pada hari ini untuk memahami, mengenal
pasti dan seterusnya mengambil jalan penyelesaian baru bagi mengurangkan kos
pengeluaran mereka. Sesungguhnya, keupayaan untuk memperolehi dan menggunakan
maklumat kos yang tepat telah menjadi terlalu mendesak pada hari ini. Ianya
tidak mungkin boleh diabaikan oleh syarikat-syarikat Malaysia jika mereka ingin
memastikan kelangsungan perniagaan di dalam jangka masa panjang. Kaedah ini
juga amat perlu dilaksanakan bagi mengekalkan daya saing samada untuk menarik
pelanggan-pelanggan baru yang berpotensi atau pun bagi mengekalkan kesetiaan
pelanggan mereka yang sedia ada. Malangnya, kebanyakan syarikat-syarikat
pembuatan di Malaysia khususnya masih tidak dapat mengambil kesempatan ini.
Mereka masih terus menghadapi masalah yang biasa dihadapi oleh syarikat tradisional yang masih menggunakan sistem
pengekosan lama yang telah dibina sekian lama, iaitu semasa sistem pengeluaran
masih menggunakan buruh secara intensif. Oleh itu, syarikat-syarikat ini
dikhuatiri tidak mampu menghadapi cabaran semasa operasi pembuatan sebagaimana
yang dibimbangi oleh guru pengurusan moden, Peter Drucker [3].
“Traditional cost accounting in manufacturing – now seventy-five year
old – does not record the non-producing, such as the cost of faulty quality, or
of the machine being out of order, or of needed parts not being on hand. Yet
these unrecorded and uncontrolled costs in some plants run as high as the costs
that traditional accounting does record:”
Sudah tiba masanya, syarikat-syarikat tempatan untuk mengkaji semula dasar
dan strategi operasi mereka serta mengambil langkah untuk maju ke hadapan
dengan menerima pakai penyelesaian yang lebih baik dan berkesan. Ianya boleh
dilakukan jika mereka sanggup mengambil kesempatan daripada inovasi dalam
bidang perakaunan pengurusan yang telah diwujudkan sejak 20 tahun yang lalu
yang dikenali sebagai Pengekosan Berasaskan Aktiviti (ABC). Dengan membuat
keputusan strategik ini, syarikat-syarikat tempatan telah memulakan langkah
yang bermakna kepada usaha pembaikan proses secara lebih berkesan. Ia juga
bermakna mereka telah mempunyai alatan yang lebih efektif bagi membuat
keputusan yang menjanjikan hasil perniagaan yang lebih baik [3],
By contrast, a new method of cost accounting developed in
the past ten years – called ‘activity-based’ accounting – record all costs. And
it related them, as traditional cost accounting cannot, to value added. Within
the next ten years it should be in general use. And then we will have
operational control in manufacturing”
(Peter Drucker, Managing in a
Time of Great Change, 1995, pp. 101)
Kaedah ABC seperti yang
ditakrifkan oleh Konsortium Pembuatan Termaju- Antarabangsa (CAM-I) adalah satu
kaedah menentukan kos produk atau servis, kos aktiviti-aktiviti dan kos
sumber-sumber [4]. Kaedah ABC dapat memperuntukkan kos sumber-sumber perniagaan
kepada aktiviti-aktiviti operasi berdasarkan penggunaan sebenar sumber-sumber
tersebut. Begitu juga kos aktiviti mampu dihubungkan terus kepada produk
berdasarkan kadar penggunaan sebenar aktiviti-aktiviti tersebut. Dengan
menggunakan kaedah ABC, sebuah syarikat mampu untuk mengenal pasti sebab
sesuatu kos itu berlaku kepada produk, kepada aktiviti dan sumber dalam
syarikat [8]. Dari perspektif proses pembuatan, pihak pengurusan boleh mengesan
setiap jenis kos yang dikenakan kepada produk atau perkhidmatan dalam dua
peringkat secara lebih sistemetik: (1) dari kos sumber kepada kolam kos, dan
(2) dari kolam kos kepada produk atau servis. Berbeza dengan kaedah pengekosan
tradisional, syarikat-syarikat yang menggunakan kaedah ABC mempunyai kelebihan
tambahan selain daripada dapat menentukan kos produk atau servis dengan lebih
tepat. Kaedah ini bukan sahaja menyediakan data kewangan dengan lebih tepat dan
pantas, malah ia juga mampu menyediakan maklumat bukan kewangan yang dapat
digunakan bagi menilai prestasi aktiviti dalam setiap tahap operasi pengeluaran
[5]. Dengan kelebihan yang didapati sudah sepatutnya kaedah ABC diterima pakai
oleh syarikat tempatan masa kini. Maka, persoalan selanjutnya yang harus kita
bertanya kepada syarikat-syarikat ini kenapakah mereka belum mampu menggunakan
kaedah ABC dalam operasi perniagaan mereka?
Hasil kajian penyelidik sebelum
ini dapat menjelaskan alasan utama di atas ketidakmampuan syarikat-syarikat
tempatan menerima pendekatan kaedah ABC untuk menyelesaikan masalah operasi
dalam perniagaan mereka. Halangan utama yang biasa dihadapi adalah pada
peringkat memulakan inisiatif program ABC. Ini tidak dapat dielakkan
memandangkan kaedah ini masih baru dan belum meluas digunakan serta kurangnya
pendedahan di atas kejayaan pelaksanaannya. Di sebalik alasan utama yang boleh
dikaitkan dengan halangan yang dinyatakan ini, masalah sebenarnya adalah
disebabkan kerana kurangnya pengetahuan, kemahiran dan sikap yang kurang sesuai
untuk terhadap kaedah ini. Bagi mengatasinya, syarikat-syarikat tempatan boleh
mengikuti saranan yang dikemukakan oleh kebanyakan pakar dalam proses pembuatan
agar kakitangan teknikal seperti jurutera, eksekutif pembuatan atau ketua
organisasi pembuatan diberikan peranan utama untuk memulakan projek ABC. Ini
kerana golongan ini perlu berurusan terus dengan aspek operasi pengilangan.
Walau bagaimanapun, syarikat mungkin menghadapi dilema kerana berkemungkinan
belum mempunyai jurutera yang bersedia
untuk mengambil cabaran baru ini. Sebagai seorang jurutera yang terlibat
dibidang kualiti dan kos atau operasi pembuatan beliau seharusnya bersedia
untuk berhadapan dengan tugas baru ini disamping terus melaksanakan tugas-tugas
hakikinya. Antara tugas-tugas biasa seorang jurutera adalah berkaitan
pentadbiran (yang melibatkan isu kakitangan operasi), tugas-tugas perakaunan
(yang berkaitan belanjawan, perolehan dan inventori), pengurusan loji (seperti
kawalan, penyelenggaraan dan pembaikan proses) dan pembangunan dan kebajikan
staf. Sebagai tambahan, pakar-pakar pembuatan telah mengesyorkan agar para
jurutera pembuatan pada zaman ini harus melengkapkan diri mereka dengan pengetahuan
dan kemahiran untuk melaksanakan kaedah ABC [6].
‘All engineers should learn to practice ABC, because the traditional method
of allocating overhead uses only high-level information about costs, and the
general ledger system does not provide information related to time and
resources spent on assignments and activities. In contrast, a well-practiced
ABC method offers specific insight that include (a) a clearer picture for
management of what generates profits and losses for companies, (b) the ability
to tract operating profits for specific cost objects (such as customers,
orders, and products), (c) the ability to determine whether a service center is
efficient or deficient, and (d) the possibility to externalize the relative
profitability among products and customers’
(Chang, C. M., 2005, pp.146)
Penutup.
Penerimaan dan pelaksanaan kaedah ABC sebenarnya merupakan titik tolak yang penting dalam usaha syarikat membuat penambahbaikan dalam operasi mereka. Ia juga sekali gus akan membantu pengurusan atasan dalam membuat keputusan strategik dengan lebih efektif. Langkah ini juga boleh dilihat sebagai satu simbol bersifat dalaman kepada satu usaha yang lebih besar ke arah pembelajaran dan transformasi syarikat mencapai peningkatan prestasi keseluruhan yang lebih gemilang. Oleh itu, pelaksanaan kaedah ABC seharusnya dikaitkan dengan strategi keseluruhan organisasi perniagaan. Pelaksanaannya bukan sahaja patut di fokus untuk meningkatkan kemampuan sistem maklumat syarikat, malah ianya juga perlu mampu memotivasikan semua kakitangan syarikat ke arah mencapai objektif syarikat secara bersepadu. Ini bermakna inisiatif ABC perlu diintegrasikan dengan lain-lain pendekatan yang dilaksanakan sebelum ini. Dalam perkataan lain, kaedah ABC mesti diterima sebagai sebahagian daripada pendekatan holistik strategi perniagaan syarikat. Pihak pengurusan atasan mesti berusaha untuk memastikan kaedah ABC tidak hanya dilihat sebagai alat penyelesaian berbentuk teknikal, malah harus juga dilihat sebagai alat perniagaan yang mampu memberi penyelesaian kepada kehendak semua pihak yang berkepentingan dalam sesuatu perniagaan.
Rujukan:
1 Ninth Malaysian Plan, Up scaling
Manufacturing and Related Services, Nine Malaysia Plan Report, 2006-2010,
Government of Malaysia, 2005, pp. 529 and pp. 131.
2 Johnson,
H.T. and Kaplan, R.S., Relevance Lost: the Rise and Fall of Management
Acounting, Boston Massachusetts. Harvard Business School Press, 1987.
3 Drucker,
P. F., Managing in a Time of Great Change. New York: Truman Talley Books/Dutton,
1995.
4 CAM-I, Consortium of Advanced Management, International (http://www.cam-i.org,
30/4/2010).
5 Sohal A.S. and Chung W.W.C., Activity based costing in
manufacturing: two case studies on implementation, Integrated Manufacturing
Systems. 9(3),1998, pp. 137-147.